ئەهلی سونە گیرۆدەی دوو تاقم بوە ، خەوارج و جەهمیە

ئەهلی سونە گیرۆدەی دوو تاقم بوە ، خەوارج و جەهمیە 

هەردوکیشیان ئەهلی سونە ئەگرن و
ئەیان کوژن ، هەردوکیشیان دوژمنی یەکترین ، خەواریجی ئەمڕۆ شیعەن و درێژ بونەوەی زون 
کە تەکفیری هاوەڵانیان دەکرد ، دەجالیش لەناوئەوانەوە دەردەچێت ، 
جەهمیەکانیش ، سەرەتاکەیان لە مرجیئەوە دەرچو ،سعید ی کوڕی جبیر ئەڵێ : المرجئە یهود القبلە
" اصول السنة اللالكائي ۱۸۰۹ " پیسترین فریقەن چونکە خەڵکی کەمتر بە خەوارج هەڵ ئەخەڵەتێ،
بەڵام مرجئە پڕە لە فقها و محدیث ، لەم سەردەمەشدا بەناوی عالم و محەدیسەوە سەرەتا دەرکەوتن
تەنانەت هەندێک وایان زانی مجەددن ، چونکە شارەزایی نەمابو لە مەسائلی کوفر و ئیمان ، بەڵام
دوایی دەرکەوتن عەقیدەیان دورە لە ئەهلی سونەوە و زۆرێک هەستان بە ڕەتدانوەیان و خستنە
ڕووی عەقیدەیان لە کوفر و ئیماندا ، و بە بەراوەرد کردن لەگەڵ معتەقەدی ئەهلی سونە ، تا وردە
وردە خەریکە دەرکون بۆ تەلەبەی عیلم ، بەڵام بەرهەمی ئەمانە زۆر خراپتر بو ، کە جەهمییەی لێ
کەوتەوە ، هەرچەندە ئەوانیش لە کوفردا تاغوتەکانی سەردەمیان بەکافر نەدەزانی تەنها سەدام ،
ئەویش لە دواییدا ، وە خومەینی و حافز ئەسەد ، ئەویش زۆر بەئاشکرا و بەڕونی باس نەدەکران
وەلە تەکفیر کردنی قەبر پەرست و حوکم بە غەیری قورئاندا عوزریان بۆ دەهێنانەوە .
جا زاناینی سەلەف کەسیان نەبوو کتێب دانەنێ لەسەر مرجئەو جەهمیە و بەردەوام باسی گومڕایی
ئەمانەیان ئەکرد هەرچەندە زاناکانمان بە پەنجەی دەست بون و ئەوان زۆر رۆر بون و دەسەڵاتیان
لەگەڵ بو بەڵام خوای گەورە حەقەکەی وەک ڕۆژ دەردەخست و ناوی ئەمان و کتێبەکانیان ، دیار
بو [ فاما الزبد فیذهب جفاها و اما ماينفع الناس فيمكث في الارض ] 
خەوارجەکان بە کەبائر ئەهلی تەوحیدیان کافر ئەکرد و خوێنیان حەڵاڵ ئەکردن ، ئەوەشی لەگەڵیان
نەبوایە ئەیان کوشت و مرتدیان ئەکرد ، ئەمە پیشەیانە لەهەمو کاتێکدا ـ کافر کردن بەکەبائر نەک
کوفرو شرک ، پاشان کوشتن ـ 
جەهمیهکانیش ، ئەوەی کوفرو شیرکیش بکات هەر عوزری بۆ دێننەوە یان ئەگەر ئەویش بەموشرک
بزانن کەسێک عوزر بێنێتەوە بۆ مشرک ، کافری ناکەن ، واتا کەسی دووەم کافرناکەن ، هیچ بنەما
یەکیشیان نیە لەمەدا تەنها خۆیان ئەمەیان دا هێناوە ، فەرقی کەسی یەکەم لەگەڵ کەسی دووەم چیە؟ هەتا ئەم دوو کۆمەڵە خراپە نەناسی ئەهلی سونەش ناناسی ، چونکە مەسەلەکەیان بریتیە
لە کوفر و ئیمان . دینیش هەموی باسی کوفر و ئیمانە ، تەوحید و شرک ، لا الە الا الله ، کفر بە 
تاغووت و ئیمان بە الله .